Het is je misschien opgevallen dat er veel kunstmatige kruisingen bestaan van niet alleen soorten, maar ook tussen orchideeëngeslachten. Zo is de begeerde zwarte orchidee 'Fredclarkeara After Dark' een kruising ontstaan uit een Catasetum, Clowesia en een Mormodes. Hoewel er ook hybride orchideeën in de natuur voorkomen, is dit een zeldzaamheid en is het meeste kunstmatig gemaakt door de mens om verschillende esthetische redenen. Maar waarom doet de natuur dit niet of nauwelijks als het de mens lukt om kruisingen te produceren van orchideeën?
Symbiotische bestuiving
Orchideeën zijn in het wild meestal afhankelijk van specifieke bestuivers, zoals bepaalde vliegen, vlinders, vogels of bijen. Orchideeën hebben vaak een complexe bloem die zijn aangepast aan de morfologie en de gedragingen van hun specifieke bestuiver. Dat zorgt ervoor dat pollen van een orchideeënsoort vaak niet snel bij een bloem van een andere soort of geslacht terechtkomen. Hierdoor wordt de kans op kruisingen verminderd.
Reproductieve isolatie
Veel orchideeën hebben zich aangepast om zich reproductief te isoleren van andere soorten met behulp van natuurlijke selectie. Dit kan de orchidee doen door middel van verschillen in de kleur, geur, bloeitijd of tijdstip van aantrekkingskracht of opening van de bloem. De kans op kruisbestuiving met andere soorten of geslachten wordt zo verder ingeperkt.
Habitat isolatie
Orchideeën zijn complexe organismen die vaak afhankelijk zijn van zeer specifieke klimaatomstandigheden. In de evolutie hebben soorten zich aangepast aan de omgeving. Geografische scheiding of bezetting van verschillende niches van twee soorten is iets wat veel voorkomt bij orchideeën in het wild. Geografische en ecologische isolatie zorgen ervoor dat verschillende soorten elkaar niet ontmoeten. De kans wordt verkleind dat insecten of andere dieren de soorten met elkaar bestuiven.
Langzame evolutie
Orchideeën kunnen niet alleen vaak heel oud worden, maar de tijd dat een orchidee erover doet om volwassen te worden en te kunnen bloeien duurt ook vaak jaren. Veel andere planten hebben kortere levenscycli, waardoor de evolutie van orchideeën vaak ook op een veel lager pitje staat. Ook kunstmatige evolutie is traag vergeleken met veel groene tropische kamerplanten bijvoorbeeld.
Genetisch geen match
Bij veel soorten kunnen er wel zaden ontstaan nadat er bestuiving met een andere soort heeft plaatsgevonden, maar zijn de zaden niet levensvatbaar. Dit noemt men genetische onverenigbaarheid.
Kunstmatige evolutie
Al deze elementen zorgen ervoor dat het in de natuur heel moeilijk is en soms zelfs onmogelijk om soorten te kruisen. Speciale hybriden die er esthetisch prachtig uit zien op onze pagina's zul je dus vaak niet tegen kunnen komen in het tropische regenwoud. Deze zijn speciaal geselecteerd en door deskundige professionals om verschillende redenen speciaal opgekweekt. Met name de blauwe, witte en zwarte kleur wordt veel geprobeerd kunstmatig te maken. Dit proces van trial and error duurt jaren door de lange levenscycli van orchideeën.
Kortom, deze factoren maken het lastig voor orchideeënsoorten om in het wild te kruisen. Dat kan de zeldzaamheid van natuurlijke hybriden verklaren.
